Bạn đã từng nghe đến cụm từ chỉ số BMR là gì nhưng chưa thực sự hiểu rõ về nó? Đây là một trong những thông số cơ bản nhất giúp bạn kiểm soát cân nặng và thiết lập chế độ ăn uống hợp lý. Cùng khám phá ý nghĩa thật sự của BMR qua bài viết này.
BMR (Basal Metabolic Rate) hay còn gọi là tỷ lệ trao đổi chất cơ bản, là lượng năng lượng tối thiểu mà cơ thể cần để duy trì các chức năng sống khi ở trạng thái nghỉ ngơi hoàn toàn. Nói cách khác, đây là số calo cần thiết để cơ thể hoạt động bình thường mà không cần thực hiện bất kỳ hoạt động thể chất nào.
Các chức năng sống cơ bản được duy trì bởi BMR bao gồm:
Trung bình, BMR chiếm khoảng 70% tổng lượng calo tiêu hao trong ngày. Phần còn lại đến từ các hoạt động như vận động, làm việc, đi lại hoặc luyện tập thể thao. Chỉ số này không cố định mà thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính, chiều cao, cân nặng và cả khối lượng cơ bắp.
Việc xác định chỉ số BMR mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong kiểm soát cân nặng và xây dựng lối sống lành mạnh:
Không có một mức BMR “chuẩn” cố định cho tất cả mọi người, vì nó chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Hiện nay có một số công thức phổ biến để ước tính BMR, như Harris-Benedict hoặc Mifflin-St Jeor. Tuy nhiên, các giá trị này chỉ mang tính tham khảo.
Đối với những trường hợp cần độ chính xác cao như vận động viên chuyên nghiệp hoặc bệnh nhân cần theo dõi sát sao, bác sĩ có thể sử dụng máy đo hiện đại như InBody 770. Thiết bị này phân tích cơ thể dựa trên các yếu tố như khối lượng cơ bắp, mỡ cơ thể và khối lượng xương, từ đó đưa ra chỉ số BMR cụ thể hơn.
Có nhiều cách để ước tính BMR (Tỷ lệ trao đổi chất cơ bản), tùy theo từng mục đích sử dụng và mức độ cá nhân hóa. Dưới đây là 5 công thức phổ biến nhất, áp dụng cho cả nam và nữ:
Đây là công thức được dùng rộng rãi nhờ sự đơn giản và khả năng ứng dụng thực tế cao, dù chưa hoàn toàn phản ánh được đặc điểm riêng từng cá nhân. Công thức như sau:
Trong đó:
Ví dụ:
Công thức này được phát triển sớm hơn và vẫn còn hữu ích đến nay. Phiên bản đơn giản:
Ví dụ:
Ngoài ra, phiên bản nâng cấp của Harris-Benedict có thêm độ chính xác nhờ sử dụng hệ số thập phân:
Công thức Schofield cũng là một lựa chọn phổ biến, thường được dùng trong nghiên cứu dinh dưỡng:
Ví dụ:
Nam 25 tuổi, cao 170cm, nặng 60kg → BMR ≈ 1633 calo/ngày
Phương pháp này mang tính chính xác cao hơn khi áp dụng cho người có lượng cơ bắp lớn, vì dựa trên khối lượng cơ thể nạc (Lean Body Mass – LBM) thay vì chỉ chiều cao, cân nặng.
Công thức: BMR = 370 + (21,6 × LBM)
Trong đó: LBM = Cân nặng – (Cân nặng × % mỡ cơ thể)
Ví dụ:
Người nặng 75kg, mỡ cơ thể 20% → LBM = 60kg
→ BMR = 370 + (21,6 × 60) = 1666 calo/ngày
Tương tự Katch-McArdle, công thức Cunningham cũng sử dụng LBM nhưng với hệ số khác:
Công thức: BMR = 500 + (22 × LBM)
Ví dụ:
Người nặng 70kg, mỡ cơ thể 15% → LBM = 59,5kg
→ BMR = 500 + (22 × 59,5) = 1809 calo/ngày
Tuy nhiên, để tính được LBM chính xác, bạn cần thiết bị phân tích thành phần cơ thể như InBody, điều này có thể là một bất tiện nếu không có sẵn máy.
>>> Tìm hiểu thêm: Chỉ số AMH là gì? Hiểu rõ để đánh giá khả năng sinh sản
Chỉ số BMR (tỷ lệ trao đổi chất cơ bản) không giống nhau ở mỗi người. Sự khác biệt này chủ yếu đến từ một số yếu tố sinh học và lối sống dưới đây:
Cân nặng
Người có trọng lượng cơ thể lớn sẽ cần nhiều năng lượng hơn để duy trì hoạt động sống cơ bản. Lý do là vì cơ thể họ phải "phục vụ" cho một khối lượng lớn hơn, từ đó BMR cũng tăng theo. Đây là lý do vì sao cân nặng luôn là thành phần chính trong các công thức tính BMR như Mifflin-St Jeor hoặc Harris-Benedict.
Tuổi tác
Khi tuổi tăng lên, quá trình trao đổi chất thường có xu hướng chậm lại, kéo theo chỉ số BMR giảm dần. Một phần nguyên nhân là do sự sụt giảm của khối lượng cơ bắp khi già đi, đồng thời cơ thể cũng không còn tiêu hao năng lượng hiệu quả như trước.
Giới tính
Nam giới thường có BMR cao hơn nữ giới, chủ yếu vì có khối lượng cơ bắp nhiều hơn. Sự khác biệt này đến từ hormone testosterone – yếu tố giúp nam giới phát triển cơ bắp tốt hơn. Trong khi đó, nữ giới có xu hướng tích trữ mỡ nhiều hơn để phục vụ chức năng sinh sản, dẫn đến mức tiêu hao năng lượng cơ bản thấp hơn.
Tỷ lệ cơ bắp và mỡ
Không chỉ trọng lượng, mà thành phần cơ thể mới thực sự là yếu tố quan trọng. Cơ bắp đốt cháy nhiều calo hơn so với mỡ, ngay cả khi nghỉ ngơi. Vì vậy, hai người có cùng cân nặng nhưng người có nhiều cơ bắp hơn sẽ có chỉ số BMR cao hơn.
Mức độ vận động thể chất
Dù BMR không bao gồm năng lượng tiêu hao từ hoạt động, nhưng việc rèn luyện thể chất thường xuyên lại giúp tăng khối lượng cơ bắp, từ đó gián tiếp làm tăng BMR. Vận động còn hỗ trợ quá trình trao đổi chất diễn ra hiệu quả hơn, duy trì sự ổn định năng lượng trong cơ thể.
Yếu tố di truyền
Gen di truyền đóng vai trò không nhỏ trong việc quyết định cấu trúc cơ thể, lượng cơ bắp, tốc độ chuyển hóa và khả năng hấp thu năng lượng. Một số người bẩm sinh có mức trao đổi chất cao hơn, dẫn đến BMR cao hơn mà không cần nỗ lực nhiều.
Chỉ số BMR phản ánh lượng năng lượng tối thiểu mà cơ thể cần mỗi ngày để duy trì sự sống – bao gồm các hoạt động như thở, tuần hoàn máu, duy trì nhiệt độ và chức năng nội tạng. Vì vậy, đây là cơ sở quan trọng để lên kế hoạch giảm cân một cách khoa học và an toàn.
Muốn giảm cân, bạn cần tạo ra sự thâm hụt calo – tức là tiêu hao nhiều calo hơn lượng nạp vào. Tuy nhiên, điều quan trọng là không được ăn ít hơn mức BMR, vì khi đó cơ thể sẽ không đủ năng lượng để vận hành các chức năng cơ bản, dẫn đến:
Do đó, nguyên tắc an toàn khi giảm cân là:
BMR < Lượng calo nạp vào < Tổng calo tiêu hao (TDEE)
Để tận dụng chỉ số BMR một cách hiệu quả trong hành trình giảm cân, bạn có thể làm theo 3 bước đơn giản sau:
Tính chỉ số BMR của bản thân
Hãy bắt đầu bằng cách xác định BMR cá nhân – mức năng lượng tối thiểu cần thiết để duy trì sự sống. Bạn có thể sử dụng các công thức tính phổ biến như Mifflin-St Jeor hoặc Harris-Benedict để ước tính chính xác lượng calo cơ bản cơ thể cần mỗi ngày khi không vận động.
Tính TDEE – Tổng năng lượng tiêu hao hàng ngày
Tiếp theo, hãy xác định TDEE (Total Daily Energy Expenditure) – tổng số calo bạn đốt mỗi ngày dựa trên mức độ vận động. TDEE được tính bằng cách nhân BMR với hệ số hoạt động phù hợp (ít vận động, vận động nhẹ, trung bình, cao,…). Đây là con số giúp bạn biết được bao nhiêu calo cần nạp mỗi ngày để giữ nguyên cân nặng hiện tại.
Xây dựng mức calo thâm hụt hợp lý
Khi đã có TDEE, bạn cần giảm lượng calo nạp vào mỗi ngày từ 300 đến 500 calo so với mức này để tạo thâm hụt năng lượng – điều kiện cần để giảm cân. Tuy nhiên, hãy đảm bảo lượng calo nạp vẫn cao hơn chỉ số BMR, để tránh gây ảnh hưởng đến các chức năng sinh lý quan trọng của cơ thể.
>>> Tìm hiểu thêm: Tìm hiểu chỉ số AQI là gì và các cấp độ ảnh hưởng sức khỏe
Hiểu được chỉ số BMR là gì chính là bước đầu tiên để làm chủ vóc dáng và sức khỏe. Khi đã nắm rõ cách tính và ý nghĩa của BMR, bạn sẽ biết mình cần ăn bao nhiêu, vận động thế nào để đạt được mục tiêu thể hình hiệu quả và an toàn nhất.
Bình Luận