Tìm hiểu chỉ số AQI là gì và các cấp độ ảnh hưởng sức khỏe

Bạn từng nghe đến cụm từ “chỉ số AQI” nhưng chưa hiểu rõ chỉ số AQI là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Trong thời đại ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng, hiểu rõ AQI sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình trước các nguy cơ tiềm ẩn.

Chỉ số AQI là gì?

AQI (Air Quality Index) là chỉ số được xây dựng để phản ánh mức độ ô nhiễm không khí trong một khu vực cụ thể. Đây là công cụ giúp mọi người nắm bắt chất lượng không khí đang tốt hay xấu để chủ động bảo vệ sức khỏe. Chỉ số này do Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) đưa ra, dựa trên các chất gây ô nhiễm chính như:

• Ozone tầng mặt đất: Hình thành từ khí thải công nghiệp, phương tiện giao thông kết hợp ánh nắng mặt trời.
• Hạt bụi mịn PM2.5 và PM10: Có khả năng xâm nhập sâu vào đường hô hấp và tuần hoàn máu.
• Sulfur dioxide (SO2), Nitrogen dioxide (NO2), Carbon monoxide (CO): Gây hại cho tim, phổi và các hệ cơ quan khác.

Các cấp độ AQI và ý nghĩa cảnh báo

Chỉ số AQI được phân thành 6 cấp độ, từ không khí trong lành cho đến mức cực kỳ nguy hiểm. Mỗi mức thể hiện rõ tình trạng chất lượng không khí và cảnh báo ảnh hưởng cụ thể đến sức khỏe:

• Từ 0 – 50: Không khí ở mức tốt, hoàn toàn an toàn cho mọi đối tượng sử dụng.
• Từ 51 – 100: Chất lượng không khí ở mức trung bình, chấp nhận được và chưa gây tác động đáng kể đến sức khỏe.
• Từ 101 – 150: Mức độ không khí bắt đầu ảnh hưởng đến những người có cơ địa nhạy cảm như trẻ em, người già hoặc người mắc bệnh hô hấp.
• Từ 151 – 200: Không khí xấu, người dân nên hạn chế các hoạt động ngoài trời, đặc biệt với nhóm người dễ bị tổn thương.
• Từ 201 – 300: Chất lượng không khí rất kém, gây hại rõ rệt cho sức khỏe, khuyến cáo mọi người nên ở trong nhà và sử dụng thiết bị lọc khí.
• Từ 301 – 500: Mức báo động đỏ, không khí cực kỳ độc hại và có thể gây tổn thương nghiêm trọng nếu tiếp xúc kéo dài. Cần tuyệt đối tránh ra ngoài nếu không cần thiết.

>>> Click để xem thêm: Tìm hiểu chỉ số AFP là gì và vai trò trong chẩn đoán y khoa

AQI tác động đến sức khỏe ra sao?

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, đặc biệt là hệ hô hấp. Khi AQI cao, không khí ô nhiễm có thể gây khó thở, ho, hen suyễn và các bệnh tim mạch. Người già, trẻ em và người có bệnh nền cần đặc biệt lưu ý khi AQI vượt ngưỡng an toàn.

Ảnh hưởng đến hệ hô hấp

Không khí ô nhiễm chứa nhiều hạt bụi siêu nhỏ như PM2.5 có thể đi sâu vào phổi, gây viêm phổi, hen suyễn, viêm xoang và thậm chí ung thư phổi nếu tiếp xúc lâu dài. Đặc biệt, bụi mịn kết hợp với NO2, CO làm giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu.

Gây hại cho tim mạch

Các nghiên cứu cho thấy ô nhiễm không khí góp phần làm gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Các hạt bụi và khí độc hại đi từ phổi vào mạch máu, cản trở tuần hoàn và gây tổn thương thành mạch, dẫn đến hình thành cục máu đông.

Ảnh hưởng đến sinh sản

Không khí độc hại có thể gây rối loạn nội tiết, làm giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới và tăng nguy cơ dị tật, tự kỷ ở thai nhi nếu bà bầu sống trong khu vực ô nhiễm nặng, nhất là giai đoạn cuối thai kỳ.

Tác động đến thận và các cơ quan khác

Khí độc và bụi mịn làm gia tăng áp lực lọc máu ở thận, khiến cơ quan này dễ suy giảm chức năng. Ngoài ra, AQI cao còn liên quan đến nguy cơ loãng xương, lão hóa sớm và suy yếu miễn dịch.

Làm gì để bảo vệ bản thân khi AQI cao?

Khi chỉ số AQI vượt ngưỡng an toàn, việc bảo vệ sức khỏe cá nhân trở nên vô cùng cần thiết. Dưới đây là những biện pháp thiết thực bạn nên áp dụng:

• Chủ động cập nhật chỉ số AQI hằng ngày thông qua các ứng dụng thời tiết hoặc các trang web uy tín về môi trường. Việc này giúp bạn biết khi nào nên hạn chế các hoạt động ngoài trời.
• Tránh ra ngoài nếu không cần thiết khi AQI ở mức trên 150, đặc biệt là với những người thuộc nhóm nhạy cảm như người cao tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc người mắc bệnh hô hấp, tim mạch.
• Luôn đeo khẩu trang chuyên dụng lọc bụi mịn PM2.5 khi phải di chuyển ngoài trời. Loại khẩu trang này có khả năng ngăn chặn các hạt bụi siêu nhỏ gây hại đến phổi và hệ hô hấp.
• Tăng cường trồng cây xanh xung quanh nhà và sử dụng máy lọc không khí, nhất là trong phòng ngủ, phòng khách để cải thiện chất lượng không khí trong nhà.
• Vệ sinh mũi họng sạch sẽ sau khi đi ngoài đường để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn có thể tích tụ trong đường hô hấp. Đây là bước nhỏ nhưng giúp giảm nguy cơ viêm nhiễm.

Việc thực hiện những thói quen đơn giản này mỗi ngày sẽ giúp bạn giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực từ ô nhiễm không khí và góp phần bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như gia đình.

>>> Click để xem thêm: Chỉ số AMH là gì? Hiểu rõ để đánh giá khả năng sinh sản

Giờ đây, bạn đã biết chỉ số AQI là gì và tác động của nó đến đời sống hằng ngày. Đừng chủ quan khi không khí xung quanh trở nên ô nhiễm. Theo dõi AQI thường xuyên sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn an toàn hơn trong sinh hoạt, đi lại và chăm sóc sức khỏe.