Hay buồn ngủ là thiếu chất gì? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi cơ thể thường xuyên mệt mỏi, không tỉnh táo dù đã ngủ đủ giấc. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ việc thiếu hụt vitamin hoặc khoáng chất cần thiết cho hoạt động của não bộ và cơ thể.
Cảm giác buồn ngủ là một phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể khi bạn rơi vào trạng thái mệt mỏi hoặc thiếu hụt năng lượng. Đây là cách mà hệ thần kinh gửi tín hiệu yêu cầu nghỉ ngơi, nhằm phục hồi thể chất và tinh thần. Với người trưởng thành, thời gian ngủ lý tưởng dao động từ 6 đến 9 giờ mỗi ngày, tùy thuộc vào độ tuổi và nhu cầu cá nhân.
Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên buồn ngủ cả ngày dù đã ngủ đủ, hoặc tình trạng này kéo dài liên tục trong nhiều ngày, thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề.
Tình trạng này không phải là một bệnh lý độc lập, nhưng lại có thể là biểu hiện của các rối loạn tiềm ẩn liên quan đến sức khỏe thể chất hoặc tâm thần. Sự thiếu tỉnh táo kéo dài cũng làm giảm chất lượng sống và hiệu suất làm việc rõ rệt.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì sự tỉnh táo và năng lượng của cơ thể. Khi không được cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu như sắt, vitamin nhóm B, magie hoặc protein, quá trình chuyển hóa và tạo năng lượng trong cơ thể sẽ bị ảnh hưởng. Hậu quả là bạn thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, dễ buồn ngủ và giảm khả năng tập trung.
Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như thức khuya, ngủ trễ, sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ hoặc ăn uống thất thường cũng góp phần làm rối loạn nhịp sinh học tự nhiên. Những rối loạn này khiến bạn khó ngủ vào ban đêm và uể oải vào ban ngày. Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến mất cân bằng nội tiết, rối loạn thần kinh hoặc suy giảm miễn dịch.
Do đó, để phòng tránh tình trạng buồn ngủ kéo dài, bạn nên duy trì một lối sống lành mạnh với giờ giấc sinh hoạt điều độ và chế độ ăn uống cân bằng. Đồng thời, hãy chủ động nhận biết những thay đổi bất thường của cơ thể để có biện pháp điều chỉnh kịp thời. Nếu cần thiết, bạn nên thăm khám bác sĩ để xác định chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
Cảm giác buồn ngủ thường xuyên và kéo dài không chỉ liên quan đến thói quen sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang thiếu hụt một số dưỡng chất quan trọng. Dưới đây là những vi chất thiết yếu có ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ và trạng thái tỉnh táo hàng ngày:
Melatonin
Melatonin là một loại hormone tự nhiên do cơ thể sản xuất, có vai trò điều chỉnh nhịp sinh học và giúp đưa cơ thể vào trạng thái ngủ. Khi thiếu melatonin, đồng hồ sinh học bị rối loạn, khiến bạn khó ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc cảm thấy buồn ngủ liên tục vào ban ngày.
Sắt
Sắt là nguyên tố quan trọng để sản sinh hồng cầu và đảm bảo tuần hoàn máu ổn định. Khi cơ thể thiếu sắt, tình trạng thiếu máu có thể xảy ra, làm giảm khả năng vận chuyển oxy lên não và ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine hay serotonin – những yếu tố hỗ trợ giấc ngủ. Kết quả là người thiếu sắt thường cảm thấy mệt mỏi, dễ buồn ngủ và ngủ không sâu.
Acid folic (vitamin B9)
Folate tham gia vào quá trình hình thành tế bào máu và duy trì chức năng tế bào thần kinh. Thiếu hụt acid folic không chỉ gây thiếu máu mà còn làm giảm năng lượng tổng thể của cơ thể, dẫn đến cảm giác uể oải, kém tỉnh táo và buồn ngủ kéo dài.
Vitamin B12
Vitamin B12 có vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ thần kinh khỏe mạnh và tạo máu. Nếu thiếu vitamin B12, bạn có thể bị thiếu máu, tê bì chân tay, suy nhược và thường xuyên cảm thấy buồn ngủ, ngay cả khi đã ngủ đủ giấc. Việc bổ sung kịp thời B12 sẽ giúp cải thiện tình trạng mệt mỏi và chất lượng giấc ngủ.
Vitamin B6
B6 hỗ trợ quá trình tổng hợp serotonin – chất nền để cơ thể sản sinh melatonin. Khi thiếu vitamin B6, cơ thể không thể tạo đủ serotonin, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ. Những người thiếu B6 thường khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu hoặc buồn ngủ suốt cả ngày.
Vitamin D
Ngoài vai trò nổi bật trong việc hỗ trợ xương và miễn dịch, vitamin D cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giấc ngủ. Thiếu vitamin D có thể gây rối loạn giấc ngủ, khó ngủ hoặc thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm, dẫn đến trạng thái thiếu năng lượng và buồn ngủ vào ban ngày.
Magie
Magie giúp cơ thể thư giãn và hỗ trợ sản xuất melatonin. Khi lượng magie trong cơ thể không đủ, bạn sẽ dễ bị căng thẳng, khó thư giãn và khó ngủ. Việc bổ sung magie có thể giúp cải thiện thời gian đi vào giấc ngủ cũng như chất lượng giấc ngủ tổng thể.
Kali
Kali là khoáng chất liên quan đến chất lượng giấc ngủ, đặc biệt là giai đoạn ngủ sâu. Nếu thiếu kali, bạn có thể bị gián đoạn giấc ngủ nhiều lần trong đêm, ngủ không ngon và dễ rơi vào trạng thái buồn ngủ kéo dài vào ban ngày. Sự kết hợp giữa kali và magie còn giúp tăng hiệu quả cải thiện giấc ngủ.
>>> Tìm hiểu thêm: Hay bị chóng mặt là thiếu chất gì? Cảnh báo từ cơ thể bạn
Việc bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất thiết yếu thông qua chế độ ăn uống hằng ngày không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn hỗ trợ đáng kể trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ. Theo khuyến nghị từ các chuyên gia dinh dưỡng, việc hấp thụ dưỡng chất từ thực phẩm tự nhiên luôn là lựa chọn ưu tiên, thay vì phụ thuộc vào thuốc hoặc thực phẩm chức năng.
Một trong những khoáng chất cần thiết giúp giảm cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ là sắt. Dưỡng chất này tồn tại dưới hai dạng: sắt-heme (nguồn gốc từ động vật) và sắt non-heme (nguồn gốc từ thực vật).
Trong đó, sắt-heme dễ hấp thu hơn và có mặt trong các loại thịt như thịt bò, gà, vịt và cá. Ngược lại, sắt non-heme thường có trong đậu đỏ, đậu đen, các loại rau lá xanh như mồng tơi, cải bó xôi, súp lơ, ngũ cốc nguyên hạt và một số loại trái cây như dâu tằm hay oliu. Để tăng hiệu quả hấp thu sắt từ thực vật, bạn nên ăn kèm với thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, ổi hoặc cà chua.
Ngoài ra, magie cũng là khoáng chất có tác dụng thư giãn hệ thần kinh, từ đó giúp dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn. Các loại thực phẩm giàu magie nên có mặt trong khẩu phần ăn bao gồm: hạt bí, hạnh nhân, các loại đậu như đậu xanh và đậu đen, rau lá xanh đậm như cải xoăn, rau bina, cùng với các loại cá béo như cá hồi, cá thu và các loại trái cây như chuối, bơ.
Nhóm vitamin B – gồm tám loại khác nhau – có vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa năng lượng, cân bằng thần kinh và hỗ trợ giấc ngủ sâu. Bạn có thể tìm thấy vitamin B trong các thực phẩm như thịt đỏ, cá, trứng, sữa, các loại đậu, hạt, nấm, khoai tây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại rau củ.
Việc xây dựng một chế độ ăn đa dạng, ưu tiên thực phẩm tươi, giàu chất xơ và chứa nhiều vi chất thiết yếu là cách tự nhiên và an toàn nhất để cải thiện chất lượng giấc ngủ. Kết hợp cùng lối sống khoa học và nghỉ ngơi hợp lý, cơ thể bạn sẽ được tái tạo năng lượng và tỉnh táo hơn mỗi ngày.
Trong những thời điểm cần sự tỉnh táo để hoàn thành công việc hay học tập, nhưng cơn buồn ngủ lại ập đến, bạn có thể áp dụng một số mẹo nhỏ dưới đây để lấy lại năng lượng một cách nhanh chóng:
Nghỉ giải lao ngắn
Làm việc liên tục trong thời gian dài khiến đầu óc căng thẳng và cơ thể nhanh chóng mệt mỏi, dễ dẫn đến cảm giác buồn ngủ. Hãy cho phép bản thân tạm dừng khoảng 5–10 phút sau mỗi giờ làm việc. Đi lại nhẹ nhàng, vươn vai hoặc đơn giản chỉ là nhìn ra xa thư giãn mắt cũng có thể giúp bạn tỉnh táo hơn.
Dùng một lượng nhỏ caffeine
Cà phê hoặc trà có thể giúp bạn lấy lại sự tỉnh táo nhờ vào thành phần caffeine kích thích thần kinh trung ương. Tuy nhiên, bạn chỉ nên sử dụng với lượng vừa phải, tránh uống quá nhiều vì có thể gây bồn chồn, lo lắng hoặc mất ngủ vào ban đêm. Lượng caffeine lý tưởng không nên vượt quá 400mg mỗi ngày (tương đương khoảng 4–5 ly cà phê).
Ăn nhẹ lành mạnh
Một bữa ăn nhẹ, đặc biệt là các món giàu protein và chất xơ như hạt, sữa chua, trái cây tươi hoặc ngũ cốc nguyên hạt, có thể giúp duy trì mức năng lượng ổn định. Tránh xa các thực phẩm chứa nhiều đường vì chúng có thể khiến đường huyết tăng vọt rồi giảm nhanh, dẫn đến tình trạng uể oải sau đó.
Ngủ ngắn tái tạo năng lượng
Nếu cơ thể bạn đang bị thiếu ngủ kéo dài, một giấc ngủ ngắn khoảng 15–30 phút vào buổi trưa hoặc đầu giờ chiều có thể giúp hồi phục tinh thần, tăng cường sự tập trung và cải thiện trí nhớ. Tuy nhiên, đừng ngủ quá lâu vì có thể gây mệt mỏi sau khi thức dậy.
Tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và không khí trong lành
Không gian tối, bí bách dễ khiến bạn cảm thấy lười biếng và buồn ngủ hơn. Hãy tìm nơi có ánh sáng tự nhiên, mở cửa sổ hoặc bước ra ngoài đi dạo vài phút để hít thở không khí trong lành. Điều này giúp làm mới tinh thần và đánh thức cơ thể một cách tự nhiên.
>>> Tìm hiểu thêm: Hay bị tê chân tay là thiếu chất gì và cách cải thiện
Tình trạng hay buồn ngủ có thể là dấu hiệu cảnh báo cơ thể bạn đang thiếu chất quan trọng. Đừng chủ quan mà hãy lắng nghe cơ thể, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý để cải thiện sức khỏe một cách an toàn và bền vững.
Bình Luận