DHA là chất gì? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển trí não và sức khỏe tổng thể. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về DHA, công dụng của nó và lý do nên bổ sung DHA đúng cách.
DHA là chất gì?
DHA, viết tắt của axit docosahexaenoic, là một loại axit béo omega-3 rất quan trọng đối với sức khỏe con người, đặc biệt trong giai đoạn thai kỳ và những năm đầu đời của trẻ. Chất này đóng vai trò thiết yếu trong việc phát triển não bộ, hỗ trợ chức năng thị giác, cải thiện sức khỏe tim mạch và góp phần kiểm soát các phản ứng viêm trong cơ thể.
DHA là chất gì?
Tuy cơ thể con người có thể tự tổng hợp một lượng nhỏ DHA, nhưng để đáp ứng nhu cầu cần thiết, chúng ta cần bổ sung từ các nguồn thực phẩm giàu DHA như cá biển sâu (như cá hồi, cá thu), trứng, sữa từ động vật ăn cỏ hoặc thịt đỏ. DHA cũng phổ biến dưới dạng thực phẩm chức năng, điển hình là dầu cá hoặc các viên uống omega-3.
DHA cùng với các axit béo omega-3 chuỗi dài khác tồn tại trong màng tế bào, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự dẫn truyền tín hiệu thần kinh và các chức năng sinh lý khác của cơ thể.
Công dụng của DHA đối với sức khỏe
Với trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh
DHA là dưỡng chất không thể thiếu trong quá trình phát triển não bộ và thị lực của trẻ, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn cuối thai kỳ và những năm đầu đời. Trong khoảng thời gian này, não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ, có thể đạt đến 70% trọng lượng não người trưởng thành.
Việc mẹ bầu được cung cấp đầy đủ DHA trong suốt thai kỳ và thời kỳ cho con bú sẽ góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ tốt hơn, đồng thời giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe sau sinh.
Về thị giác: DHA chiếm tỷ lệ cao trong võng mạc, giúp hỗ trợ sự phát triển hoàn thiện chức năng của mắt, đặc biệt là trong giai đoạn đầu đời.
Về trí não: Trong chất xám của não – khu vực điều phối trí thông minh – chứa hàm lượng DHA rất lớn. DHA giúp tăng cường độ nhạy của các tế bào thần kinh, nâng cao khả năng truyền dẫn thông tin giữa các nơron. Thiếu hụt DHA trong giai đoạn đầu có thể làm ảnh hưởng đến chỉ số IQ của trẻ.
Công dụng của DHA đối với sức khỏe
Một nghiên cứu trên 82 trẻ sơ sinh chỉ ra rằng mức DHA của mẹ trước sinh có liên quan đến 33% sự khác biệt về khả năng giải quyết vấn đề khi trẻ được một tuổi. Điều này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa DHA từ mẹ và sự phát triển tư duy của con.
Đối với phụ nữ mang thai
Việc bổ sung DHA cho bà bầu là cực kỳ cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. DHA giúp làm giảm nguy cơ sinh non, tiền sản giật và thậm chí hỗ trợ phòng tránh trầm cảm sau sinh.
Một tổng hợp từ hai nghiên cứu lớn cho thấy rằng phụ nữ bổ sung 600–800mg DHA mỗi ngày trong thời gian mang thai có thể giảm tới 40% nguy cơ sinh non tại Mỹ và 64% tại Úc, so với những người chỉ dùng giả dược.
Bên cạnh đó, chuyên gia khuyến nghị thai phụ nên ăn ít nhất 226g cá béo giàu omega-3 mỗi tuần để duy trì mức DHA lý tưởng.
Với người trưởng thành
DHA không chỉ quan trọng trong giai đoạn phát triển mà còn mang lại nhiều lợi ích cho người lớn, đặc biệt là trong việc phòng và hỗ trợ điều trị các bệnh lý mãn tính.
Tăng cường sức khỏe tim mạch: DHA giúp cải thiện lưu thông máu, hỗ trợ chức năng nội mô, điều hòa huyết áp và làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim.
Hỗ trợ điều trị ADHD: Với người bị rối loạn tăng động giảm chú ý, DHA có thể giúp tăng khả năng tập trung và kiểm soát hành vi nhờ cải thiện lưu lượng máu đến não.
Giảm nguy cơ trầm cảm: Sự kết hợp giữa DHA và EPA được chứng minh có thể hỗ trợ cải thiện tâm trạng, phòng tránh các rối loạn cảm xúc.
DHA giúp cải thiện lưu thông máu
Hỗ trợ phòng chống Alzheimer: DHA – thành phần chính trong chất béo của não – có vai trò thiết yếu trong hoạt động của hệ thần kinh. Các nghiên cứu cho thấy người mắc Alzheimer thường có nồng độ DHA trong não thấp hơn so với người già có chức năng não tốt.
Một số lợi ích khác của DHA
Chống viêm hiệu quả: DHA là một axit béo omega-3 có đặc tính chống viêm mạnh mẽ, giúp phòng ngừa các bệnh mãn tính như viêm khớp, tim mạch và các bệnh tự miễn.
Phục hồi cơ bắp: Sau vận động mạnh, DHA giúp giảm cảm giác đau nhức cơ nhờ khả năng chống viêm.
Cải thiện sức khỏe mắt: DHA giúp làm giảm tình trạng khô mắt, hỗ trợ điều trị bệnh võng mạc do tiểu đường, tăng nhãn áp và các vấn đề mắt liên quan đến kính áp tròng.
Phòng ngừa ung thư: Với khả năng kháng viêm, DHA được cho là có thể giúp giảm nguy cơ phát triển một số loại ung thư như ung thư ruột kết và tuyến tiền liệt.
Tốt cho sức khỏe sinh sản nam giới: DHA góp phần cải thiện chất lượng tinh trùng, bao gồm khả năng vận động và tỷ lệ tinh trùng khỏe mạnh, từ đó hỗ trợ nâng cao khả năng sinh sản.
DHA là một loại axit béo omega-3 thiết yếu, đóng vai trò then chốt trong quá trình phát triển toàn diện của cơ thể, đặc biệt là não bộ, thị lực và hệ thần kinh. Việc không bổ sung đủ DHA có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực, ảnh hưởng đến cả trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người trưởng thành.
Thiếu DHA ảnh hưởng gì đến sức khỏe?
Ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Trong những năm đầu đời – giai đoạn vàng cho sự phát triển trí tuệ và thị giác – DHA đóng vai trò nền tảng. Thiếu hụt DHA ở lứa tuổi này có thể dẫn đến:
Phát triển trí não chậm: Trẻ có thể kém nhạy bén, khả năng học tập, ghi nhớ và xử lý thông tin chậm hơn so với bình thường.
Khó khăn trong ngôn ngữ và giao tiếp: Một số biểu hiện như nói ngọng, nói lắp hoặc phát âm không rõ ràng có thể liên quan đến sự thiếu hụt DHA trong giai đoạn sớm.
Suy giảm thị lực: DHA là thành phần chính trong võng mạc. Thiếu DHA có thể làm suy giảm chức năng thị giác.
Nguy cơ rối loạn phát triển: Các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ thiếu DHA có nguy cơ cao hơn mắc các rối loạn về hành vi và phát triển như rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hay thiểu năng trí tuệ.
Hệ lụy đối với phụ nữ mang thai
Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu DHA tăng cao để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và duy trì sức khỏe cho người mẹ. Thiếu DHA trong giai đoạn này có thể dẫn đến:
Nguy cơ sinh non: Đặc biệt là sinh non trước 34 tuần, làm tăng khả năng bé gặp các vấn đề về hô hấp, miễn dịch và phát triển trí não.
Tiền sản giật: Đây là tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi, liên quan đến huyết áp cao và tổn thương các cơ quan nội tạng.
Trầm cảm sau sinh: Thiếu hụt DHA được cho là có liên hệ với sự thay đổi tâm trạng và tăng nguy cơ trầm cảm ở phụ nữ sau khi sinh con.
Ảnh hưởng lâu dài: Ngoài giai đoạn thai kỳ, phụ nữ thiếu DHA còn có thể đối mặt với các vấn đề như loãng xương sớm, bệnh tim mạch và các rối loạn liên quan đến mãn kinh.
Nhu cầu DHA tăng cao khi mang thai để phát triển thai nhi
Cách bổ sung DHA đúng cách cho từng đối tượng
DHA là một dưỡng chất thiết yếu không thể thiếu trong quá trình phát triển và duy trì sức khỏe. Việc bổ sung DHA cần được thực hiện đúng cách và phù hợp với từng độ tuổi để phát huy tối đa hiệu quả.
Bổ sung DHA cho trẻ em
Nhu cầu DHA của trẻ bắt đầu từ trong bụng mẹ và kéo dài trong suốt những năm đầu đời – thời kỳ quan trọng cho sự phát triển trí tuệ và thị lực.
Trong thai kỳ:
Ngay từ khi còn trong bụng mẹ, trẻ đã cần được cung cấp DHA. Vì vậy, mẹ bầu nên duy trì chế độ ăn giàu omega-3 bằng cách sử dụng các loại cá như cá thu, cá ngừ, cá ba sa hoặc dầu thực vật. Đây là những nguồn DHA tự nhiên hỗ trợ sự phát triển trí não của thai nhi.
Liều lượng DHA khuyến nghị cho trẻ:
Giai đoạn mang thai: Mẹ cần bổ sung khoảng 200mg DHA mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu cho cả mẹ và bé.
Trẻ dưới 12 tháng tuổi: DHA thường được hấp thu qua sữa mẹ, với hàm lượng khuyến nghị là 17mg DHA/100kcal sữa.
Trẻ từ 1 đến 6 tuổi: Nên bổ sung khoảng 75mg DHA mỗi ngày. Trẻ có thể hấp thu DHA thông qua các thực phẩm như sữa tăng cường DHA, cá béo, trứng, và các loại hải sản lành mạnh.
Ngay từ khi còn trong bụng mẹ, trẻ đã cần được cung cấp DHA
Bổ sung DHA cho phụ nữ mang thai
Theo khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ mang thai nên bổ sung từ 100 – 200mg DHA mỗi ngày, tùy vào từng giai đoạn trong thai kỳ:
3 tháng đầu: Đây là giai đoạn hình thành cơ bản của thai nhi. Mẹ nên bổ sung DHA thông qua thực phẩm như sữa, thịt nạc, rau xanh đậm, ngũ cốc và cá. Việc bổ sung đầy đủ sẽ giúp giảm nguy cơ các biến chứng như sinh non hay tiền sản giật.
3 tháng giữa: Đây là thời điểm não bộ của bé bắt đầu phát triển nhanh chóng. DHA hỗ trợ làm mềm màng tế bào thần kinh, giúp tăng khả năng truyền tải thông tin. Mẹ nên duy trì tỷ lệ bữa ăn cân đối: 1 phần đạm, 3 phần chất béo, và 6 phần bột đường.
3 tháng cuối: Là giai đoạn não bộ và thể chất của trẻ phát triển mạnh nhất. Việc bổ sung tối thiểu 200mg DHA/ngày là cần thiết. Ngoài nguồn từ thực phẩm, mẹ có thể cân nhắc bổ sung thêm viên uống DHA theo tư vấn của bác sĩ để đảm bảo đủ hàm lượng.
Bổ sung DHA cho người trưởng thành
DHA không chỉ cần thiết với trẻ nhỏ và bà bầu, mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho người lớn, đặc biệt trong việc duy trì trí nhớ, hỗ trợ tim mạch và ngăn ngừa các bệnh lý thần kinh.
Liều lượng khuyến nghị: Người trưởng thành có thể bổ sung từ 400 – 800mg DHA mỗi ngày thông qua thực phẩm hoặc viên uống bổ sung, dùng liên tục trong khoảng 6 tháng để thấy rõ hiệu quả.
Bổ sung DHA cho người trưởng thành
Hướng dẫn của FDA:
Tổng lượng DHA + EPA nên dưới 3000mg/ngày từ tất cả các nguồn.
Riêng với thực phẩm chức năng, nên giới hạn dưới 2000mg/ngày để đảm bảo an toàn.
Việc lựa chọn liều lượng bổ sung phù hợp nên được thực hiện dưới sự tư vấn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.
Các thực phẩm giàu DHA từ thiên nhiên
DHA tự nhiên có mặt trong nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là hải sản và cá béo. Một số nguồn DHA dồi dào bao gồm:
Hải sản khác: Hàu, tôm, sò điệp, cá ngừ (đặc biệt là cá ngừ vây xanh – giàu DHA gấp nhiều lần so với các loại cá ngừ thông thường), cá tuyết (tuy nhiên lượng DHA ít hơn).
Thực phẩm khác: Trứng gà, thịt gà cũng chứa một lượng nhỏ DHA.
Hải sản tuy giàu DHA nhưng có thể chứa thủy ngân và kim loại nặng, không an toàn tuyệt đối với thai phụ. Vì thế, phụ nữ mang thai nên ưu tiên bổ sung DHA từ:
Sữa và các sản phẩm từ sữa: Sữa bột, sữa chua bổ sung DHA.
Sản phẩm tăng cường DHA: Nước trái cây, đậu nành, các loại sữa công thức cho bé hoặc mẹ bầu.
Một số sản phẩm gợi ý: Sữa bột Vinamilk Dielac, Abbott Grow, Nutifood, hoặc các dòng sữa chuyên dụng giàu omega-3 cho mẹ và bé.
Qua bài viết này, chắc hẳn bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc DHA là chất gì. Việc bổ sung DHA đúng thời điểm và đúng liều lượng sẽ mang lại lợi ích lớn cho trí não, tim mạch và sự phát triển toàn diện ở mọi độ tuổi.
Bình Luận