Lịch sử chùa Thầy gắn liền với tên tuổi của Thiền sư Từ Đạo Hạnh – một trong những vị thiền sư nổi bật thời Lý. Chùa Thầy được xây dựng dưới thời Lý, ban đầu chỉ là một am nhỏ mang tên Hương Hải am, nơi Thiền sư Từ Đạo Hạnh tu hành những năm cuối đời.
Nếu như chùa Láng là nơi ghi dấu tuổi trẻ của ngài, thì chùa Thầy lại là nơi chứng kiến hành trình viên mãn, hóa thân đầy linh thiêng của vị thiền sư lỗi lạc.
Dưới thời vua Lý Nhân Tông, ngôi chùa được mở rộng và xây dựng thành hai phần chính: chùa Dưới (Thiên Phúc Tự) – nơi thờ Phật và chùa Cao (Đỉnh Sơn Tự) – nằm trên núi, mang đậm yếu tố tâm linh huyền bí.
Đến đầu thế kỷ XVII, chùa tiếp tục được trùng tu quy mô lớn dưới sự chỉ đạo của Dĩnh Quận Công, với nhiều hạng mục như điện thờ Phật, điện Thánh, gác chuông và nhà hậu.
Năm 1997, hình ảnh chùa Thầy Hà Nội đã được Bưu điện Việt Nam đưa vào bộ tem “Thắng Cảnh Việt Nam” – một minh chứng cho giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của công trình này.
Ngày nay, chùa Thầy không chỉ là nơi tu hành trang nghiêm mà còn là một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách đến tham quan chùa Thầy, khám phá kiến trúc cổ kính, nghe kể chuyện Thiền sư và hòa mình vào không gian núi non thanh tịnh.
>>>Mở rộng kiến thức tại đây: Chùa Linh Quang ở đâu? Hướng dẫn trải nghiệm chi tiết
Kiến trúc chùa Thầy Hà Nội là một trong những dấu ấn nghệ thuật tôn giáo đặc sắc còn được lưu giữ nguyên vẹn đến ngày nay. Chùa có bố cục tổng thể hài hòa với thiên nhiên, được xây dựng theo kiểu “nội tiền công, hậu nhất, ngoại quốc” – thể hiện tư duy kiến trúc tinh tế của người xưa.
Thủy đình – sân khấu rối nước giữa hồ Long Trì
Nằm giữa mặt hồ Long Trì trong xanh, Thủy đình chùa Thầy là công trình kiến trúc độc đáo, ra đời từ thời Hậu Lê. Thiết kế chồng diêm hai tầng với tám mái cong vút hình đầu đao tạo nên vẻ cổ kính. Không gian thủy đình được chia làm hai cấp, phần giữa chìm trong nước – là sân khấu tự nhiên cho loại hình múa rối nước truyền thống.
Cầu Nhật Tiên và Nguyệt Tiên – nét duyên dáng bên hồ
Hai cây cầu cổ bắc qua hồ Long Trì mang tên Nhật Tiên và Nguyệt Tiên được xây dựng theo kiểu “thượng gia hạ kiều” – nghĩa là trên là nhà, dưới là cầu. Đây là công trình có tính biểu tượng cao, tương truyền được danh sĩ Phùng Khắc Khoan thiết kế vào đầu thế kỷ XVII, nối liền chùa với đền và đường lên núi.
Đền Tam Phủ – điểm linh thiêng giữa hồ
Tọa lạc trên gò đất cao giữa hồ, đền Tam Phủ có kết cấu ba gian hai dĩ, được xây bằng đá ong đỏ sẫm đặc trưng. Mái đền lợp ngói mũi hài, kết cấu “chồng rường bẩy hiên” mang đậm dấu ấn đầu thời Nguyễn, thể hiện sự tôn kính với tín ngưỡng Tam Phủ trong văn hóa dân gian Việt.
Chùa Hạ – tiền đường trang nghiêm
Chùa Hạ, còn gọi là tiền đường, có cấu trúc ba gian hai chái, nổi bật với hệ mái đao cong, lợp ngói cổ và trang trí lân – rồng – makara sinh động. Được xây dựng cao hơn mặt sân khoảng 1m, công trình tạo nên sự uy nghiêm và trang trọng khi bước vào không gian chính của chùa.
Nhà cầu – điểm kết nối giữa các gian thờ
Nhà cầu đóng vai trò như một hành lang chuyển tiếp giữa tiền đường và thượng điện. Với thiết kế một gian hai mái, nhà cầu chùa Thầy sử dụng kiểu kèo “kẻ truyền giá chiêng”, cùng những chấn song con tiện tinh xảo, mang lại cảm giác thanh thoát nhưng vẫn vững chắc.
Chùa Trung – thượng điện tôn nghiêm
Chùa Trung là nơi đặt khám thờ Phật với kết cấu ba gian hai chái, mái lợp ngói tàu uốn lượn thanh thoát. Kiểu dáng “chồng rường – giá chiêng” mang lại không gian linh thiêng, thoáng đãng nhờ hệ thống cửa bức bàn bằng gỗ mở ra ba phía.
Chùa Thượng – điện Thánh linh thiêng
Nằm trên sườn núi, chùa Thượng (điện Thánh) có khung gỗ đồ sộ gồm 16 cột quân và 4 cột cái. Dù ít hoa văn nội thất, nhưng phần ván gỗ bên ngoài được điêu khắc cầu kỳ các họa tiết rồng, lân, phượng… Điểm nhấn là đôi sấu đá đầu nghê ở bậc tam cấp phía sau, mang phong cách thời Trần.
Các công trình phụ – hoàn chỉnh quần thể chùa Thầy
Toàn bộ kiến trúc chùa Thầy còn có hành lang đặt tượng La Hán, gác Chuông, gác Trống, hậu đường và trai phòng. Mỗi công trình đều được bố trí hợp lý theo trục chính, tạo nên một quần thể chùa cổ ở Hà Nội mang đậm giá trị tâm linh, nghệ thuật và lịch sử.
Lễ hội chùa Thầy là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội, diễn ra từ mùng 5 đến mùng 7 tháng 3 Âm lịch mỗi năm. Trong đó, mùng 7 là ngày chính hội, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái và hòa mình vào không khí lễ hội rộn ràng.
Mở đầu lễ hội là nghi thức cúng Phật và “chạy đàn” – một hình thức diễn xướng Phật giáo trang nghiêm, kết hợp giữa âm nhạc dân tộc, lời kinh tụng và sự hiện diện của tăng ni, phật tử. Giai điệu linh thiêng vang vọng tạo nên không khí thành kính, khiến người tham dự như được gột rửa tâm hồn và hướng thiện.
Không chỉ là nơi cầu an, cầu phúc, chùa Thầy còn nổi tiếng cầu duyên. Trong những ngày hội, nhiều người trẻ tìm về đây dâng hương, khấn nguyện mong tìm được tình duyên trọn vẹn.
Đặc biệt, điều hấp dẫn du khách tại lễ hội chùa Thầy chính là các buổi trình diễn múa rối nước truyền thống tổ chức ngay tại Thủy đình giữa hồ Long Trì. Những tích trò dân gian quen thuộc như “Tấm Cám”, “Thạch Sanh”, “chăn vịt”, “đi cày”, “đấu vật”… được tái hiện sống động trên mặt nước, mang lại tiếng cười và sự thích thú cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.
Với sự kết hợp giữa yếu tố tâm linh, nghệ thuật dân gian và phong tục cổ truyền, lễ hội chùa Thầy Hà Nội không chỉ là dịp hành hương, mà còn là hành trình khám phá nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.
>>>Tiếp tục khám phá: Chùa Khai Nguyên ở đâu? Địa điểm hành hương không thể bỏ lỡ
Nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến du lịch tâm linh tới chùa Thầy, đừng bỏ qua những kinh nghiệm đi chùa Thầy dưới đây để hành trình thêm suôn sẻ và trọn vẹn.
Một chuyến tham quan chùa Thầy ở Hà Nội sẽ càng ý nghĩa nếu bạn có sự chuẩn bị chu đáo và tinh tế trong cách hành xử nơi cửa Phật. Hãy luôn giữ gìn sự tôn nghiêm, văn minh để góp phần bảo vệ không gian văn hóa linh thiêng này nhé!
Với vị trí thuận lợi và giá trị lịch sử phong phú, chùa Thầy là điểm dừng chân không thể bỏ qua khi bạn tìm hiểu về các di tích tâm linh ở ngoại thành Hà Nội. Nếu bạn đang băn khoăn chùa Thầy ở đâu, hãy lên kế hoạch ngay để tận hưởng không gian thanh tịnh và nét đẹp văn hóa đặc trưng của ngôi chùa này.
Bình Luận