Kiến trúc chùa Từ Quang (Chùa Đá Trắng) Phú Yên nổi bật với vẻ đẹp cổ kính và độc đáo, tọa lạc trên triền đồi cao gần 100 mét so với mực nước biển. Bao quanh chùa là những khối đá trắng tinh khiết, góp phần tạo nên không gian linh thiêng, huyền bí.
Được xây dựng từ năm 1797 dưới triều vua Quang Toản nhà Tây Sơn, chùa còn được gọi là Bạch Thạch tự hay Linh Quang tự. Mặc dù trải qua chiến tranh và phải trùng tu gần như hoàn toàn, nhiều nét kiến trúc truyền thống vẫn được giữ lại, đặc biệt là cổng chùa và khu vườn mộ tháp cổ kính với các hoa văn, phù điêu và tượng thú được chạm khắc tinh xảo.
Đường quốc lộ 1A dẫn lên chùa cũng được lát bằng những phiến đá lớn với kiểu dáng đa dạng, thể hiện tài nghệ điêu khắc của người xưa.
Ngoài giá trị về kiến trúc, chùa Từ Quang còn có vai trò quan trọng trong lịch sử khi từng là pháo đài kiên cố của phong trào Cần Vương dưới sự lãnh đạo của Thống soái Lê Thành Phương.
Nơi đây đặt hai khẩu thần công đại bác để bảo vệ mặt biển và làm trung tâm hội họp, chỉ huy quân sự. Dù phong trào bị đàn áp sau gần hai năm, những khẩu thần công cùng chùa vẫn giữ nguyên vị trí, hòa quyện cùng tiếng chuông, cây xoài và cảnh vật xung quanh, trở thành dấu ấn lịch sử đầy ý nghĩa tại Phú Yên.
>>>Đọc thêm bài khác: Địa chỉ chùa Phước Long ở đâu? Hướng dẫn du lịch chi tiết
Chùa Đá Trắng không chỉ là ngôi cổ tự linh thiêng mà còn mang giá trị lịch sử to lớn, gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc.
Sản vật xoài tiến vua đặc sắc tại chùa Đá Trắng Phú Yên
Chùa Đá Trắng không chỉ nổi tiếng với kiến trúc cổ kính mà còn được biết đến qua đặc sản xoài tiến vua – món quà quý giá của vùng đất Phú Yên. Tương truyền, chúa Nguyễn Ánh từng dừng thuyền trên vịnh Xuân Đài và say mê hương vị ngọt thanh của xoài Đá Trắng.
Dưới triều Gia Long, giống xoài này cùng bòn bon Quảng Nam được xếp vào hàng “Nhị bảo ngự thiện” – những đặc sản chỉ dùng dâng vua. Mỗi dịp Tết Đoan ngọ, tỉnh Phú Yên phải tiến vua từ 1.000 đến 2.000 trái xoài.
Đặc điểm nổi bật của xoài Đá Trắng là hoa màu trắng khác biệt so với các giống xoài khác, trái nhỏ, vỏ mỏng, vị ngọt dịu, hương thơm đặc trưng và có thể bảo quản lâu. Hiện nay, chỉ còn 4 cây xoài cổ thụ tại chùa, tuy nhiên số lượng trái ngày càng ít do cây già yếu, trong khi giống mới được trồng từ nơi khác không giữ được nét đặc trưng.
Vì giá trị quý hiếm, trong thời Tây Sơn, vườn xoài được canh giữ nghiêm ngặt và quá trình ra hoa, kết trái đều được ghi chép cẩn thận. Quan tỉnh Phú Yên còn tổ chức đội vận chuyển xoài để phục vụ vua và phát lộc cho quan lại. Trước nguy cơ mai một, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phú Yên đang tích cực bảo tồn và nhân giống giống xoài đặc sản này.
Hội nghị bí mật Võ Trứ – Trần Cao Vân tại chùa Đá Trắng năm 1898
Chùa Đá Trắng còn là địa điểm ghi dấu một sự kiện lịch sử quan trọng năm 1898. Nhân dịp rằm tháng 7 âm lịch, khi đông đảo bổn đạo về dự lễ Vu Lan, lãnh tụ yêu nước Võ Trứ đã bí mật triệu tập cuộc họp quan trọng tại chùa để bàn kế hoạch khởi nghĩa chống Pháp.
Chí sĩ Trần Cao Vân dù bệnh nặng vẫn được đưa từ Bình Định đến Phú Yên để tham gia cuộc họp khẩn cấp này. Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa dưới lá cờ “Minh trai chủ tể” với lực lượng còn non yếu, trang bị thô sơ, đã không thể chống lại sức mạnh quân Pháp.
Ngày nay, tại chùa Đá Trắng vẫn còn ngôi miếu nhỏ thờ hai chí sĩ Võ Trứ – Trần Cao Vân cùng các nghĩa quân đã hy sinh vì sự nghiệp độc lập của dân tộc, ghi nhớ công lao to lớn của họ trong lịch sử đấu tranh chống thực dân.
>>>Xem them nội dung: Chùa Cầu Hội An ở đâu? Hướng dẫn chi tiết cách tham quan
Chùa Đá Trắng không chỉ là điểm đến linh thiêng mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, kiến trúc độc đáo của vùng đất nơi nó tọa lạc. Khi đã biết chính xác chùa Đá Trắng ở đâu, bạn sẽ có cơ hội trải nghiệm không gian thanh bình, hòa mình vào nét đẹp truyền thống và tâm linh đặc sắc nơi đây. Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá ngôi chùa này khi đến vùng đất ấy.
Bình Luận