Chỉ số SGPT là gì và có nguy hiểm đến sức khỏe không?

Chỉ số SGPT là gì là câu hỏi được nhiều người đặt ra khi nhận kết quả xét nghiệm máu. Đây là một chỉ số quan trọng phản ánh tình trạng hoạt động của gan, thường được bác sĩ sử dụng để chẩn đoán các bệnh lý gan tiềm ẩn và theo dõi sức khỏe lâu dài.

Chỉ số SGPT là gì?

SGPT, hay còn gọi là ALT (Alanine Aminotransferase), là một loại enzyme chủ yếu được tìm thấy trong gan. Ngoài gan, ALT cũng hiện diện với số lượng nhỏ trong thận, tim và cơ xương. Ở người khỏe mạnh, nồng độ ALT trong máu thường thấp. Tuy nhiên, khi gan bị tổn thương do bệnh lý, chấn thương hoặc tác động của thuốc, lượng ALT sẽ tăng cao và giải phóng vào máu.

Việc đo chỉ số SGPT thông qua xét nghiệm máu là phương pháp hiệu quả giúp phát hiện những tổn thương gan tiềm ẩn. Nồng độ ALT càng cao, mức độ tổn thương gan càng nghiêm trọng, do đó, đây được xem là một chỉ dấu quan trọng để đánh giá chức năng gan.

Ý nghĩa của chỉ số SGPT trong máu

Trong cơ thể người khỏe mạnh, chỉ số SGPT (hay ALT) thường dao động từ 0–37 UI/L. Đây là mức giới hạn an toàn, phản ánh chức năng gan đang hoạt động bình thường. Tuy nhiên, khi nồng độ ALT trong máu tăng cao hơn mức này, đó có thể là tín hiệu cảnh báo những tổn thương tiềm ẩn ở gan. 

SGPT tăng nhẹ đến trung bình

Trường hợp chỉ số ALT cao hơn giới hạn bình thường nhưng không vượt quá 4 lần (tức khoảng dưới 148 UI/L), người bệnh có thể đang ở giai đoạn sớm của các bệnh lý gan. Các nguyên nhân phổ biến có thể bao gồm:

• Viêm gan cấp tính hoặc mạn tính: Đây là nguyên nhân thường gặp khiến ALT tăng nhẹ. Viêm gan do virus (HBV, HCV) hoặc do các tác nhân khác có thể làm tổn thương tế bào gan ở mức độ vừa phải.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Tình trạng mỡ tích tụ trong gan có thể khiến ALT tăng nhẹ, đi kèm với các chỉ số men gan khác như GGT, AST.
• Xơ gan giai đoạn đầu: Ở giai đoạn này, gan bắt đầu suy yếu nhưng chưa có biểu hiện rõ rệt, chỉ số ALT có thể tăng vừa phải.

Ngoài ra, những yếu tố khác như tắc nghẽn ống mật, u gan lành tính, lạm dụng rượu bia, hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc (paracetamol, kháng sinh, thuốc điều trị lao…) cũng có thể khiến men gan tăng nhẹ đến trung bình.

Lưu ý: Dù là tăng nhẹ, nếu để kéo dài mà không điều trị, các tổn thương gan sẽ âm thầm tiến triển nặng hơn và gây ra nhiều biến chứng như xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan.

>>> Tìm hiểu thêm: Tìm hiểu chỉ số ROI là gì trong chiến lược kinh doanh

SGPT tăng cao bất thường – cảnh báo nguy hiểm

Nếu chỉ số ALT tăng từ vài chục lần đến hàng trăm lần giới hạn bình thường (ví dụ lên tới 500 – 5.000 UI/L), người bệnh có thể đang ở trong tình trạng cấp cứu gan nghiêm trọng. Một số nguyên nhân chủ yếu bao gồm:

• Viêm gan virus cấp tính hoặc mạn tính giai đoạn tiến triển: Các chủng virus như viêm gan B, C có thể gây viêm mạnh và lan rộng khiến tế bào gan bị phá hủy hàng loạt, ALT tăng vọt.
• Ngộ độc gan do thuốc hoặc hóa chất: Dùng quá liều thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh mạnh, hoặc tiếp xúc với các hóa chất độc hại (thuốc trừ sâu, dung môi…) có thể làm gan suy sụp đột ngột.
• Suy gan cấp tính hoặc sốc gan: Đây là tình trạng mà gan không còn khả năng lọc độc, tổng hợp protein hoặc chuyển hóa – thường xảy ra sau một cú sốc nặng, mất máu cấp, hoặc do bệnh lý toàn thân nghiêm trọng.
• Hoại tử tế bào gan hoặc trụy mạch kéo dài: Làm mất lưu lượng máu đến gan, khiến mô gan chết đi nhanh chóng và ALT tăng vọt.

Trong các trường hợp này, người bệnh cần nhập viện ngay lập tức, vì nguy cơ dẫn đến suy gan cấp, hôn mê gan, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời là rất cao.

Khi nào cần xét nghiệm SGPT?

Bên cạnh câu hỏi “chỉ số SGPT là gì”, nhiều người cũng thắc mắc khi nào nên thực hiện xét nghiệm này. Dưới đây là một số dấu hiệu gợi ý:

• Cảm giác buồn nôn, chán ăn kéo dài
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải, sốt nhẹ
• Đau vùng bụng phía trên bên phải – vị trí gan
• Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu, phân bạc màu
• Ngứa da, nổi mẩn, mề đay

Ngoài ra, những đối tượng nên được theo dõi chỉ số ALT định kỳ bao gồm:

• Người thường xuyên sử dụng rượu, bia, hút thuốc
• Người bị béo phì, thừa cân
• Người làm việc trong môi trường độc hại, tiếp xúc hóa chất
• Người có tiền sử hoặc yếu tố di truyền liên quan đến bệnh gan

Những chỉ số men gan quan trọng khác

Để đánh giá toàn diện về chức năng gan, không chỉ dựa vào ALT mà còn cần theo dõi thêm các chỉ số men gan khác như:

AST (SGOT)

AST là một enzyme cũng liên quan chặt chẽ đến gan. Ở người bình thường, chỉ số AST dao động từ 20–40 UI/L. Khi gan bị tổn thương, cả ALT và AST sẽ đồng thời tăng cao trong máu.

GGT (Gamma GT)

GGT là men gan có trong thành ống mật. Chỉ số GGT bình thường ở nam giới từ 11–50 UI/L và ở nữ là 7–32 UI/L. GGT thường tăng khi có sự tổn thương ở ống mật hoặc do sử dụng rượu bia kéo dài.

>>> Tìm hiểu thêm: Chỉ số RDW là gì và có ý nghĩa ra sao với sức khỏe

Hiểu rõ chỉ số SGPT là gì giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe gan và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn. Khi thấy chỉ số bất thường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp, tránh để tình trạng tiến triển xấu gây ảnh hưởng sức khỏe toàn thân.