Baking soda là chất gì là câu hỏi nhiều người quan tâm khi thấy nó được dùng trong nấu ăn, tẩy rửa, làm đẹp và cả y học. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ thành phần, công dụng và những điều cần lưu ý khi sử dụng loại bột đa năng này.
Baking soda là một loại hợp chất hóa học có công thức là NaHCO₃, tên đầy đủ là Natri Bicarbonat hay Natri Hidrocacbonat. Đây là một loại muối kết hợp giữa nguyên tố Natri (Na) và nhóm Bicarbonat (HCO₃). Trong đời sống hằng ngày, baking soda được biết đến dưới nhiều tên gọi khác nhau tùy vào từng quốc gia và vùng miền.
Tại Việt Nam, baking soda thường được gọi là muối nở, thuốc muối, bột nở, bột nổi hoặc thuốc tiêu mặn. Trong khi đó, ở các nước nói tiếng Anh, nó còn được biết đến với các tên như: cooking soda, bread soda, sodium bicarb, hay đơn giản là baking soda.
Về hình thức, baking soda tồn tại ở dạng chất rắn màu trắng, phổ biến nhất là bột mịn, có vị mặn nhẹ, không mùi và có tính kiềm yếu. Mặc dù ít tan trong nước, nhưng khi hòa tan, nó tạo ra môi trường kiềm nhẹ, thích hợp cho nhiều ứng dụng khác nhau.
Một đặc điểm đáng chú ý nữa là baking soda dễ hút ẩm, do đó cần được bảo quản trong môi trường khô ráo, kín khí để duy trì chất lượng.
Công dụng của Baking soda thì có rất nhiều và cũng rất phổ biến như làm đẹp, chữa bệnh, chế biến thực phẩm…Dưới đây là một số công dụng của Baking soda và cách sử dụng cụ thể của chúng.
Dưới đây là những công dụng phổ biến của baking soda trong y tế và cách sử dụng đúng cách.
Hỗ trợ điều trị ung thư
Một số nghiên cứu bước đầu trên mô hình động vật và tế bào chỉ ra rằng baking soda có thể làm tăng độ pH trong môi trường khối u có tính axit, từ đó cải thiện hiệu quả của các loại thuốc hóa trị.
Tuy nhiên, các kết luận này vẫn còn trong giai đoạn nghiên cứu và chưa được xác nhận rộng rãi trên người. Do đó, không nên tự ý sử dụng baking soda như một phương pháp thay thế điều trị ung thư, mà cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.
Giảm trào ngược axit dạ dày, thực quản
Tình trạng trào ngược axit xảy ra khi lượng axit trong dạ dày vượt quá mức cần thiết, gây ra cảm giác nóng rát và khó chịu. Với tính kiềm tự nhiên, baking soda giúp trung hòa lượng axit này, hỗ trợ giảm cảm giác ợ nóng và khó tiêu.
Cách sử dụng: Pha khoảng ½ muỗng cà phê baking soda vào 1 ly nước ấm, uống sau bữa ăn khoảng 1 giờ. Lưu ý không nên lạm dụng quá thường xuyên để tránh mất cân bằng pH trong cơ thể.
Hỗ trợ làm dịu viêm loét dạ dày
Baking soda có khả năng làm giảm nồng độ axit dư thừa, từ đó giúp làm dịu cảm giác đau rát do viêm loét dạ dày gây ra. Việc sử dụng đúng liều có thể hỗ trợ tạm thời, nhưng không thay thế được thuốc điều trị chuyên khoa.
Lưu ý: Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng lâu dài, đặc biệt với người có tiền sử cao huyết áp hoặc bệnh lý liên quan đến natri.
Làm dịu vết côn trùng cắn
Nhờ đặc tính sát trùng nhẹ và khả năng chống viêm, baking soda thường được dùng để giảm ngứa, sưng tấy sau khi bị muỗi, kiến hoặc côn trùng đốt.
Cách sử dụng: Hòa một ít baking soda với nước để tạo thành hỗn hợp sệt. Thoa nhẹ nhàng lên vết cắn trong vài phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch.
Hỗ trợ điều trị cảm lạnh, cảm cúm
Một số người sử dụng baking soda như một biện pháp hỗ trợ khi bị cảm lạnh nhờ khả năng giúp điều chỉnh độ pH trong máu, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.
Cách sử dụng: Hòa 1 muỗng cà phê baking soda vào nước ấm và uống. Tuy nhiên, không nên áp dụng liên tục quá 2 tuần, và tuyệt đối không dùng thay thế thuốc điều trị nếu bệnh trở nặng.
Giảm đau và chữa lành nhiệt miệng
Nhiệt miệng gây ra những vết loét nhỏ, đau nhức trong khoang miệng, khiến việc ăn uống trở nên khó chịu. Nhờ khả năng trung hòa axit, baking soda giúp giảm đau và thúc đẩy quá trình phục hồi.
Cách sử dụng: Pha 1 muỗng cà phê baking soda với một ít nước, súc miệng trong khoảng 30 giây đến 1 phút, sau đó súc lại bằng nước sạch. Thực hiện mỗi ngày 1 lần cho đến khi vết loét lành.
>>> Click để xem thêm: Arbutin là chất gì mà được dùng nhiều trong mỹ phẩm
Dưới đây là một số ứng dụng nổi bật của baking soda trong làm đẹp và cách sử dụng hiệu quả.
Làm trắng răng và khử mùi miệng
Nhờ khả năng loại bỏ mảng bám và làm sạch nhẹ nhàng, baking soda là thành phần được sử dụng trong nhiều loại kem đánh răng giúp làm trắng răng và hạn chế hôi miệng.
Cách dùng: Pha ½ muỗng cà phê baking soda với ½ cốc nước ấm, súc miệng trong khoảng 2–3 phút rồi súc lại bằng nước sạch. Không nên sử dụng quá 1–2 lần mỗi tuần, để tránh ảnh hưởng đến men răng do tính mài mòn của baking soda.
Hỗ trợ giảm mụn và làm dịu da
Tính kháng khuẩn và khả năng điều hòa độ pH giúp baking soda hỗ trợ giảm tình trạng mụn viêm và mụn cám nhẹ. Ngoài ra, nó còn giúp làm sạch lỗ chân lông và giảm bã nhờn tích tụ.
Cách dùng: Trộn 1 muỗng baking soda với ít nước để tạo thành hỗn hợp sệt. Thoa lên vùng da bị mụn, giữ trong 1–2 phút rồi rửa sạch bằng nước mát. Chỉ nên áp dụng 2–3 lần mỗi tuần để tránh làm khô hoặc kích ứng da.
Làm dịu da bị cháy nắng
Sau khi tiếp xúc lâu dưới ánh nắng mặt trời, da thường bị đỏ rát và khó chịu. Nhờ tính kiềm nhẹ, baking soda có thể giúp giảm ngứa và làm dịu nhanh cảm giác bỏng rát do cháy nắng gây ra.
Cách dùng: Hòa 1–2 muỗng baking soda vào nước lạnh, nhúng khăn sạch vào hỗn hợp, vắt nhẹ và đắp lên vùng da bị cháy nắng trong 5–10 phút. Lặp lại 2–3 lần/ngày cho đến khi da phục hồi.
Tẩy tế bào chết cho da
Baking soda có kết cấu mịn, giúp loại bỏ tế bào da chết và bụi bẩn trên bề mặt da một cách nhẹ nhàng, đồng thời giúp lỗ chân lông thông thoáng và giảm viêm da.
Cách dùng: Pha baking soda với một ít nước để tạo thành hỗn hợp sền sệt, nhẹ nhàng massage lên vùng da mặt hoặc cơ thể trong khoảng 1 phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch. Có thể sử dụng 1–2 lần/tuần để duy trì làn da mịn màng.
Khử mùi cơ thể
Với khả năng hút ẩm và kháng khuẩn tự nhiên, baking soda rất hữu ích trong việc giảm mùi mồ hôi ở vùng dưới cánh tay, lòng bàn chân và các vùng cơ thể dễ tiết mồ hôi.
Cách dùng: Trộn 3 muỗng nhỏ baking soda với vài giọt tinh dầu (như tràm trà hoặc oải hương), khuấy đều thành hỗn hợp. Dùng tay hoặc bông mềm thoa hỗn hợp lên vùng da nhiều mồ hôi. Không chỉ khử mùi, hỗn hợp này còn giúp làm mềm da và hỗ trợ phục hồi nứt nẻ nhẹ.
Làm sạch móng tay bị ố vàng
Baking soda kết hợp với hydrogen peroxide có thể làm sạch móng tay, loại bỏ vết ố do sử dụng sơn móng tay lâu ngày hoặc do hóa chất.
Cách dùng: Hòa tan 1 thìa baking soda, 1 thìa hydrogen peroxide 3% và ½ bát nước sạch, khuấy đều. Ngâm móng tay trong hỗn hợp này khoảng 2–3 phút, sau đó rửa sạch và lau khô. Thực hiện 2 lần/tuần để giữ cho móng tay sáng và sạch hơn.
Dưới đây là những ứng dụng phổ biến của baking soda trong nấu ăn và cách sử dụng đúng cách.
Tạo độ nở và độ xốp cho bánh
Một trong những công dụng nổi bật nhất của baking soda trong ẩm thực là giúp bánh nở đều và bông xốp. Khi kết hợp với các nguyên liệu có tính axit như mật ong, chanh, sữa chua hoặc socola, baking soda phản ứng và sinh ra khí CO₂, tạo ra các bọt khí nhỏ giúp bánh phồng nhẹ và mềm mịn.
Cách dùng: Chỉ cần thêm một lượng nhỏ baking soda (thường từ 1/4 đến 1/2 muỗng cà phê tùy công thức) vào hỗn hợp bột bánh. Lưu ý không nên dùng quá nhiều, vì có thể làm bánh có mùi kiềm khó chịu hoặc bị đắng.
Làm giòn bánh chiên và thực phẩm rán
Không chỉ giúp bánh nở, baking soda còn giúp lớp vỏ bánh khi chiên giòn tan và vàng đều hơn. Nhờ khả năng tạo độ pH kiềm, baking soda phá vỡ bề mặt protein, làm cho lớp vỏ dễ tạo màu caramel và có độ giòn hấp dẫn.
Cách dùng: Cho một lượng rất nhỏ baking soda vào bột chiên hoặc hỗn hợp bột tẩm chiên giòn, trộn đều rồi tiến hành chiên như bình thường.
Làm mềm thịt đông lạnh
Đối với những miếng thịt để ngăn đá lâu ngày, việc sử dụng baking soda có thể giúp làm mềm sợi thịt, giúp chế biến dễ dàng hơn và món ăn ngon hơn.
Cách dùng: Rắc một lớp mỏng baking soda lên bề mặt thịt, để trong khoảng 20–30 phút, sau đó rửa sạch lại bằng nước lạnh rồi tiến hành chế biến như bình thường.
Giữ màu xanh và vị ngậy cho rau luộc
Một mẹo đơn giản để giữ rau luộc xanh mướt là cho một chút baking soda vào nước sôi. Nhờ khả năng điều chỉnh độ pH, baking soda giúp rau giữ màu tự nhiên, đồng thời tạo cảm giác béo nhẹ trên đầu lưỡi.
Cách dùng: Khi nước luộc rau sôi, thêm 1/3 muỗng cà phê baking soda, sau đó cho rau vào luộc như thông thường. Không nên cho quá nhiều vì có thể khiến rau bị bở hoặc thay đổi vị.
Giúp món kho, hầm nhanh mềm hơn
Đối với các món cần ninh lâu như thịt kho, xương hầm hay đậu, một lượng nhỏ baking soda sẽ giúp rút ngắn thời gian nấu và giữ được vị ngon tự nhiên của thực phẩm.
Cách dùng: Thêm 1 muỗng cà phê baking soda vào nồi khi bắt đầu nấu. Đậy nắp kín để giữ nhiệt và mùi vị. Không nên dùng quá liều vì dễ làm thực phẩm bị nhão hoặc mất kết cấu.
Làm sạch rau, củ, quả an toàn
Baking soda có khả năng loại bỏ bụi bẩn, dư lượng thuốc trừ sâu và vi khuẩn bám trên bề mặt thực phẩm một cách nhẹ nhàng, an toàn hơn nhiều so với các chất tẩy rửa thông thường.
Cách dùng: Hòa 1 muỗng cà phê baking soda vào một thau nước sạch, khuấy tan. Cho rau củ quả đã rửa sơ vào ngâm trong khoảng 15–20 phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch. Cách này phù hợp để làm sạch cà chua, dưa leo, táo, nho, rau lá,…
Dưới đây là những cách ứng dụng baking soda để khử khuẩn và vệ sinh trong gia đình.
Tẩy trắng quần áo bị bẩn
Những vết ố vàng, vết bẩn lâu ngày trên quần áo trắng sẽ được baking soda xử lý nhẹ nhàng nhờ tính kiềm tự nhiên, giúp loại bỏ cặn bẩn mà không làm hỏng vải.
Cách dùng: Pha khoảng 200–250g baking soda với bột giặt và hòa vào 4 lít nước ấm. Ngâm quần áo trong dung dịch này trong 30–60 phút rồi giặt như bình thường. Kết quả là quần áo sẽ sạch và sáng hơn đáng kể.
Khử mùi hôi trong tủ lạnh
Tủ lạnh thường dễ tích tụ mùi do thực phẩm sống, thức ăn thừa hay rau củ bị hỏng. Baking soda giúp hấp thụ và trung hòa mùi mà không cần đến nước hoa hay hóa chất.
Cách dùng: Đặt 1 cốc nhỏ baking soda không đậy nắp ở góc trong tủ lạnh. Thay mới sau 1–2 tháng để đảm bảo hiệu quả khử mùi.
Làm sạch mặt bếp và các bề mặt nhà bếp
Nhờ khả năng tẩy rửa nhẹ nhàng, baking soda giúp loại bỏ dầu mỡ, cặn thức ăn và bụi bẩn bám lâu ngày trên mặt bếp, bồn rửa và các vật dụng nấu ăn.
Cách dùng: Rắc baking soda trực tiếp lên khu vực cần vệ sinh, để yên trong khoảng 15–20 phút, sau đó dùng giẻ ẩm lau sạch. Có thể pha loãng với nước hoặc trộn với giấm để tăng hiệu quả.
Khử mùi thùng rác
Thùng rác là nơi dễ phát sinh mùi khó chịu, đặc biệt trong những ngày nắng nóng. Baking soda sẽ giúp hấp thu mùi và ngăn chặn vi khuẩn phát triển.
Cách dùng: Rắc đều một lớp baking soda vào đáy thùng rác, để khoảng 15 phút rồi rửa lại bằng nước sạch. Có thể lặp lại mỗi khi thay túi rác để duy trì mùi thơm dễ chịu.
Vệ sinh thiết bị phòng tắm
Các thiết bị như vòi sen, bồn rửa, bồn cầu, chậu tắm… thường bám cặn xà phòng và vết ố cứng đầu. Baking soda giúp tẩy sạch mà không gây trầy xước bề mặt thiết bị.
Cách dùng: Rắc baking soda lên vùng cần làm sạch hoặc hòa với nước thành hỗn hợp sệt, chà nhẹ bằng bàn chải mềm hoặc giẻ ẩm. Rửa lại bằng nước sạch để thiết bị sáng bóng như mới.
Làm sạch nồi, chảo bị cháy đáy
Những lớp cháy bám ở đáy nồi, chảo sau nhiều lần nấu nướng thường rất khó cọ sạch. Baking soda có thể làm mềm cặn cháy và khôi phục lại bề mặt kim loại.
Cách dùng: Cho baking soda vào nồi/chảo, thêm nước rồi đun sôi trong vài phút. Nếu cần, kết hợp với nước rửa chén để tăng khả năng làm sạch. Sau đó rửa sạch lại bằng nước ấm.
Khử mùi hôi giày dép
Giày dép đi lâu ngày dễ ám mùi khó chịu, đặc biệt trong thời tiết nóng hoặc mưa ẩm. Baking soda giúp hấp thu mồ hôi và khử mùi hiệu quả.
Cách dùng: Cho khoảng 2 muỗng cà phê baking soda vào một miếng vải nhỏ, buộc lại rồi đặt vào bên trong mỗi chiếc giày. Để qua đêm để loại bỏ hoàn toàn mùi hôi.
Hút ẩm cho tủ quần áo
Độ ẩm cao khiến tủ quần áo dễ phát sinh nấm mốc và mùi hôi. Với tính hút ẩm tốt, baking soda là giải pháp tự nhiên và an toàn để duy trì không khí khô thoáng.
Cách dùng: Đặt một bát nhỏ chứa baking soda ở các góc tủ quần áo hoặc trong hộp đựng kín, thay mới mỗi 2–4 tuần tùy theo độ ẩm không khí.
Dù baking soda mang lại nhiều lợi ích trong đời sống – từ làm đẹp, nấu ăn đến vệ sinh nhà cửa – nhưng nếu sử dụng không đúng cách, bạn vẫn có thể gặp phải những tác dụng không mong muốn. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp bạn sử dụng baking soda một cách an toàn và hiệu quả nhất:
Sử dụng với liều lượng hợp lý
Baking soda không phải là “thần dược” nên không nên quá phụ thuộc hoặc lạm dụng. Việc sử dụng với liều cao, quá thường xuyên – đặc biệt khi uống – có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng kiềm – axit trong cơ thể, gây rối loạn tiêu hóa hoặc làm tăng natri trong máu.
Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn có vấn đề sức khỏe
Đối với những người đang mang thai, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh lý nền (như tim mạch, cao huyết áp, rối loạn điện giải…), việc dùng baking soda nên được hỏi ý kiến bác sĩ trước để tránh rủi ro sức khỏe. Không nên tự ý uống hoặc dùng baking soda như thuốc điều trị bệnh.
Hạn chế sử dụng nếu bạn cần ăn nhạt
Vì baking soda là một dạng muối natri, người đang được chỉ định ăn nhạt, hạn chế natri – chẳng hạn người bị suy tim, cao huyết áp, bệnh thận – nên tránh hoặc giảm tối đa việc sử dụng baking soda, đặc biệt qua đường uống hoặc thực phẩm.
Hòa tan kỹ trước khi dùng
Khi sử dụng baking soda để uống hoặc súc miệng, cần đảm bảo bột được hòa tan hoàn toàn trong nước. Việc dùng baking soda ở dạng bột chưa tan kỹ có thể gây kích ứng cổ họng, dạ dày hoặc gây hại men răng nếu tiếp xúc trực tiếp.
Bảo quản đúng cách
Để giữ chất lượng baking soda, hãy bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao. Sau mỗi lần sử dụng, cần đậy kín nắp hoặc bảo quản trong lọ kín khí để tránh bột bị vón cục hoặc giảm hiệu quả.
Mua ở nơi uy tín
Để đảm bảo an toàn khi sử dụng – nhất là với mục đích ăn uống hoặc làm đẹp – bạn nên mua baking soda tại các địa chỉ đáng tin cậy, như:
Ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định chất lượng và có hạn sử dụng cụ thể.
>>> Click để xem thêm: Acrylic là chất gì? Ứng dụng và đặc điểm trong đời sống
Sau khi tìm hiểu rõ baking soda là chất gì, bạn sẽ thấy đây là một nguyên liệu quen thuộc, dễ dùng và mang lại nhiều lợi ích. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách và đúng liều lượng để phát huy hiệu quả tối ưu và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Bình Luận