Chỉ số TSH là gì và ý nghĩa trong chẩn đoán bệnh

Chỉ số TSH là gì là câu hỏi thường gặp khi đi khám sức khỏe, đặc biệt ở những người có triệu chứng liên quan đến tuyến giáp. TSH đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hormone và phản ánh chính xác tình trạng hoạt động của tuyến giáp trong cơ thể.

Chỉ số TSH là gì?

TSH là viết tắt của Thyroid Stimulating Hormone – hormone kích thích tuyến giáp. Đây là một loại glycoprotein có trọng lượng phân tử khoảng 28.000 dalton, được sản sinh bởi thùy trước của tuyến yên dưới sự điều hòa của hormone TRH (Thyrotropin Releasing Hormone) do vùng dưới đồi tiết ra.

TSH đóng vai trò cầu nối quan trọng trong việc điều hòa hoạt động của tuyến giáp thông qua cơ chế phản hồi ngược với các hormone tuyến giáp như T3 và T4.

Khi nồng độ T3 và T4 trong máu giảm, vùng dưới đồi sẽ kích thích tiết nhiều TRH hơn, từ đó làm tăng sản xuất TSH tại tuyến yên. Ngược lại, nếu T3 và T4 tăng cao, lượng TRH và TSH sẽ bị ức chế để giảm hoạt động của tuyến giáp. Nhờ vào sự thay đổi của TSH trong máu, bác sĩ có thể xác định được nhiều rối loạn liên quan đến tuyến giáp.

Vai trò chính của TSH đối với tuyến giáp:

• Thúc đẩy phân giải thyroglobulin được lưu trữ trong nang giáp, từ đó giải phóng T3 và T4 vào máu.
• Tăng khả năng hấp thu iod vào bên trong tế bào tuyến giáp – yếu tố quan trọng trong tổng hợp hormone.
• Thúc đẩy phản ứng kết hợp giữa iod và tyrosine, giúp hình thành T3 và T4.
• Làm tăng kích thước tế bào tuyến giáp và nâng cao khả năng tiết hormone.
• Hỗ trợ chuyển đổi cấu trúc tế bào tuyến giáp từ dạng khối sang dạng trụ, phù hợp cho chức năng bài tiết hormone hiệu quả hơn.

Chỉ số TSH trong máu thường nằm trong khoảng từ 0.27 đến 4.2 µU/mL. Nếu vượt ra ngoài ngưỡng này – dù cao hay thấp – có thể là dấu hiệu của các rối loạn tuyến giáp như suy giáp, cường giáp, hoặc những bất thường trong trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến giáp.

>>> Tìm hiểu thêm: Chỉ số SQ là gì và ý nghĩa của nó trong cuộc sống

Sự thay đổi của chỉ số TSH nói lên điều gì?

Nồng độ TSH trong máu là một chỉ dấu quan trọng giúp bác sĩ đánh giá chức năng tuyến giáp. Khi chỉ số này tăng hoặc giảm so với mức bình thường, nó có thể phản ánh nhiều tình trạng sức khỏe tiềm ẩn.

TSH tăng - Dấu hiệu thường gặp của suy giáp

Khi TSH cao hơn mức bình thường, đây có thể là phản ứng của cơ thể trước tình trạng tuyến giáp hoạt động kém – còn gọi là suy giáp nguyên phát. Để làm rõ chẩn đoán, bác sĩ thường chỉ định đo thêm nồng độ T3 và T4:

• Nếu T3 và T4 giảm thấp: xác định chắc chắn người bệnh đang bị suy giáp.
• Nếu T3 và T4 vẫn trong giới hạn bình thường: có thể đang ở giai đoạn đầu của suy giáp hoặc do yếu tố khác.

Ngoài suy giáp, một số nguyên nhân khác cũng có thể làm tăng TSH:

• Tác dụng phụ của thuốc như: thuốc kháng giáp, Lithium, hoặc Amiodaron.
• Sự xuất hiện của kháng thể chống lại TSH trong máu.
• TSH có thể tăng nhẹ ở người cao tuổi mà không kèm bệnh lý rõ ràng.
• U tuyến yên tiết quá mức hormone TSH.
• Tuyến giáp bị cắt bỏ hoặc bị phá hủy do phẫu thuật hoặc xạ trị.
• Trường hợp suy tuyến thượng thận cũng có thể kéo theo sự tăng TSH.

SH giảm - Cảnh báo cường giáp hoặc rối loạn trục nội tiết

Ngược lại, khi chỉ số TSH thấp bất thường, nguyên nhân phổ biến nhất là cường giáp, tức tuyến giáp hoạt động quá mức. Tuy nhiên, đây không phải nguyên nhân duy nhất. Các tình huống sau cũng có thể khiến TSH hạ thấp:

• Tuyến giáp hoạt động mạnh, sản xuất dư thừa hormone T3 và T4.
• Suy giáp thứ phát, bắt nguồn từ rối loạn tại vùng dưới đồi hoặc tuyến yên khiến không tiết đủ TSH.
• Ảnh hưởng từ các loại thuốc như Amiodaron hoặc chế phẩm chứa iod.
• Tuyến yên bị tổn thương hoặc hoạt động kém.
• Một số trường hợp bướu tuyến giáp sản sinh hormone không kiểm soát.

Biến chứng nguy hiểm khi TSH bất thường ở phụ nữ mang thai

Đối với phụ nữ đang mang thai, sự mất cân bằng hormone tuyến giáp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và thai nhi. Nếu bị suy giáp, người mẹ dễ gặp phải các biến chứng như:

• Tiền sản giật
• Sinh non
• Thai nhi bị chậm phát triển trong tử cung
• Suy dinh dưỡng bào thai
• Nguy cơ thiếu máu trong thai kỳ

Do đó, việc theo dõi chỉ số TSH định kỳ khi mang thai là hết sức cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Vì sao nên xét nghiệm TSH?

Xét nghiệm TSH là công cụ quan trọng giúp đánh giá tình trạng hoạt động của tuyến giáp. Thông qua chỉ số này, bác sĩ có thể phát hiện sớm các rối loạn như suy giáp hoặc cường giáp, đồng thời truy tìm nguyên nhân gây mất cân bằng hormone trong cơ thể. 

Dựa trên kết quả, bác sĩ sẽ có thêm cơ sở để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và theo dõi hiệu quả điều trị qua từng giai đoạn.

Ngoài việc chẩn đoán bệnh, xét nghiệm TSH còn được sử dụng để giám sát quá trình điều trị ở các bệnh nhân mắc bệnh tuyến giáp. Trong trường hợp mắc Basedow, sự thay đổi của TSH đóng vai trò dự báo khả năng tái phát sau điều trị. 

Nếu chỉ số TSH thường xuyên ở mức thấp, điều này có thể cho thấy người bệnh chưa đáp ứng thuốc đầy đủ và có nguy cơ cao tái phát khi ngừng điều trị.

Lưu ý trước khi làm xét nghiệm TSH

Thời điểm lấy mẫu: Xét nghiệm TSH thường được thực hiện vào buổi sáng, khi hormone này đạt mức ổn định nhất.

Ăn uống: Người bệnh không cần nhịn ăn, có thể ăn uống bình thường trước khi lấy mẫu.

Thuốc đang dùng: Một số loại thuốc như Lithium, Dopamine có thể ảnh hưởng đến kết quả. Vì vậy, bạn nên thông báo trước với bác sĩ về các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng đang sử dụng.

Chọn nơi xét nghiệm uy tín: Để đảm bảo độ chính xác, nên thực hiện xét nghiệm tại các cơ sở y tế có hệ thống xét nghiệm hiện đại và đội ngũ chuyên môn cao. Các sai lệch trong quá trình lấy mẫu hay phân tích có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả.

>>> Tìm hiểu thêm: Chỉ số triglyceride là gì và cách kiểm soát hiệu quả

Hiểu rõ chỉ số TSH là gì giúp bạn nhận diện sớm các vấn đề về nội tiết, nhất là bệnh lý tuyến giáp. Đừng bỏ qua việc kiểm tra định kỳ để duy trì sức khỏe ổn định và có phương pháp can thiệp kịp thời nếu chỉ số TSH bất thường.